Op verzoek van Korpsmuziek geeft Roel van Raaij, sinds bijna een jaar voorzitter van de Bond van Orkestdirigenten en Instructeurs (BvOI), zijn bevindingen over de Corona Crisis die ons nu al enkele weken in de greep houdt.
Roel: Allereerst hoop ik dat dit bericht de mensen zoveel mogelijk in goede gezondheid treft. Het kan niet anders of ook in onze hechte gemeenschap van orkesten, korpsen en musici zijn ook de nodige besmettingen of misschien wel slachtoffers, hetzij direct, hetzij in de kringen van familie en bekenden. Enkele weken geleden konden we nauwelijks bevatten dat in één klap alle repetities, concerten, muzieklessen en andere evenementen stil kwamen te liggen. Sommige muzieklessen kunnen nog op een digitale manier doorgang vinden, maar over het algemeen komen de leden van de korpsen niet bij elkaar voor repetities en vele concerten en optredens zijn afgezegd. Vanuit het oogpunt van volksgezondheid volkomen begrijpelijk, maar wat missen we elkaar, wat missen we de muziek.
SMP sector.
Speciaal de SMP sector krijgt de komende periode nog meer te verduren: door het stilvallen van bijvoorbeeld ‘show- en exercitie repetities’ is de planning naar ‘het buiten seizoen’ – traditioneel op Koningsdag of met een 5 mei parade of taptoe – volkomen in het water gevallen. Veel ‘show-producten’ van de korpsen zullen nog niet klaar zijn voor het seizoen 2020. Ook zijn de Nationale Kampioenschappen show en mars voor dit voorjaar afgezegd, evenals ‘commerciële optredens’ als optochten, corso’s en taptoes. Met jullie hopen we op betere tijden en een ‘herstel naar normaal’. Er lijkt echter nog geen snel einde te komen. In ieder geval geen activiteiten tot 28 april, en pas op 21 april enig zicht of de maatregelen verlengd moeten worden. En de concerten en optredens waren sowieso al tot 1 juni uit de agenda. Hadden we maar een glazen bol waarin we konden kijken ‘wanneer kunnen we verder’. Kunnen we de ‘schade’ dan muzikaal, sociaal en financieel opmaken ?
Dirigenten, instructeurs en muziekdocenten.
Het muzikale verenigingsleven ligt stil en daardoor ook in één klap een vrijwel lege agenda voor dirigenten, instructeurs en muziekdocenten die bij de orkesten en korpsen werkzaam zijn. Dat heeft voor een groot deel van dirigenten én instructeurs, BvOI lid of niet, ingrijpende gevolgen voor hun werksituatie en inkomen. Aangezien het merendeel van de ‘professionals’ c.q. kader in de muziekwereld niet werkt in dienstverband – op zijn best als ZZP-er, maar vaak ook op basis van freelance of no-cure no-pay – zijn de gevolgen enorm. En dan hoort een ‘vakvereniging’ als de BvOI er te staan !
Wij zijn de afgelopen weken dan ook vrijwel dagelijks bestuurlijk in de weer met afstemming – natuurlijk met de KNMO als koepel voor alle verenigingen – maar ook met vele andere partijen in de culturele sector. Ook koren liggen bijvoorbeeld stil, maar ook musea, bibliotheken, theaters, (pop)podia en beroepsorkesten. Dat betekent dus overleg met verschillende cultuurkoepels, maar ook organisaties als ZZP Nederland – gelukkig sinds kort een zeer waardevolle partner en adviseur – en brieven aan ministeries OCW, SZW en EZK, meedoen en meedenken met de enquête en rapportage van LKCA (Landelijk Kenniscentrum Cultuur en Amateurkunst) tot en met een
(telefonisch) gesprek met de Minister van Cultuur. Alles om de belangen en positie van amateur muziek en dirigenten en instructeurs zo goed mogelijk te borgen nu zij (ook financieel) in zwaar weer terecht komen. Een goed overzicht van de diverse brieven in het politiek/ambtelijk circuit staat op : KNMO en voor BvOI leden op het ledendeel van de website: BvOI .
Solidariteit tussen verenigingen en dirigenten/instructeurs/docenten, ook over en weer
De KNMO heeft in samenspraak met de BvOI verenigingen meermaals opgeroepen om samen met hun professionals afspraken te maken over de situatie, en uit solidariteit hun dirigenten, instructeurs en muziekdocenten zoveel mogelijk door te betalen. In ieder geval tot 6 april. Een groot aantal verenigingen stelt zich gelukkig absoluut constructief op en betaalt zijn professionals vooralsnog (deels) door. Langer doorbetalen roept overigens ook weer vragen op over de ‘werkgever-werknemer’ relatie, dus dat kan niet zomaar tot in lengte van dagen worden voortgezet, zonder ook weer later (juridische) problemen mee te krijgen. KNMO en BvOI verkennen hierbij de haken en ogen. Overigens werkt die solidariteit ook twee kanten op ! Overleg op een constructieve manier tussen professionals en vereniging(en) of en hoe je in deze rare tijd ook op een andere manier iets voor elkaar kan betekenen.
In incidentele gevallen lukt het niet automatisch om er tussen vereniging en dirigent soepel uit te komen. De BvOI krijgt dan ook van haar leden meerdere vragen voor advies en ondersteuning. Waar mogelijk adviseren we over te nemen stappen. Helaas blijkt soms ook dat afspraken tussen professionals en hun verenigingen vaak niet of slecht zijn vastgelegd en er ook geen ‘modelovereenkomst’ is opgesteld. Niet dat die in een uitzonderlijke situatie als deze Corona crisis een pasklare oplossing zou bieden, maar het geeft aan dat er ruimte voor verbetering zit in de professionalisering van onze sector. Maar dat is voor later stadium. Opmerkelijke situaties worden gemeld via ons secretariaat (administratie@bvodi.nl ) en bij sommige vragen ook gemeld bij corona@knmo.nl en bij Kunstenbond
Veel ‘dirigenten’ hebben dan nog wel een ‘contract’ met de vereniging, bij de ‘instructeurs’ ligt dat vaak nog onduidelijker en bij ‘seizoen werkers’ als onze choreografen, show- en exercitie-instructeurs liggen afspraken vaak niet vast, dan op basis van no-cure no-pay. Als de vereniging geen coulance toont door het (deel) doorbetalen van de vergoedingen hebben deze ‘professionals’ dus niet meteen een lege agenda, maar ook een acuut verlies van inkomen, terwijl hun lasten wel doorlopen.
De lobby activiteiten, samen met KNMO, ZZP Nederland e.a. , voor steunmaatregelen
Achter de schermen, en soms ervoor, proberen we zo goed mogelijk te lobbyen voor de belangen van het professionele kader van de muziekverenigingen. Zo hebben we gepleit voor een specifieke ondersteuning voor de culturele sector waar meer dan 60% als ZZP-er of freelancer zijn kostje bij elkaar probeert te schrapen. Het blijkt daarbij erg moeilijk om één advies te geven waar iedereen wat aan heeft, veel hangt af van specifieke arbeidssituaties, de vorm en aard van contracten met muziekverenigingen, de mix van soort ‘aanstellingen’, deels wel of niet in loondienst etc. Een aantal ‘routes’ op een rij:
Is de dirigent of instructeur ingeschreven bij de Kamer van Koophandel als ZZP-er dan kan hij/zij mogelijk gebruik maken van de BBZ / TOZO. De aanvulling tot ‘sociaal minimum’ voor ZZP-ers. Er is
geen inkomens toets of liquiditeit toets vooraf, het bedrag is een gift en kan voor 3 maanden worden aangevraagd. De voorwaarden van de TOZO-regeling kennen echter verschillende haken en ogen, zoals een ondergrens van 23,5 uur per week actief, met een geldige SBI code bij KvK ingeschreven en in beginsel mag het huisadres en woonadres niet samenvallen. Vraag is hoe dat dan werkt voor bijvoorbeeld onze arrangeurs, componisten en show-designers. Ik ken er in ieder geval in de SMP sector niet één met een bedrijfspand. Wij proberen de interpretatie bij de ministeries SZW en EZK zo breed mogelijk te bepleiten zodat collega’s zich tot de gemeente kunnen wenden om van deze regeling gebruik te maken. De aanvulling tot een sociaal minimum lijkt mooi, en voldoende voor ‘overleven’, echter zal dit voor een deel van de achterban niet voldoende zijn wanneer deze situatie langer gaat duren. Gezien de niet-marktconforme zzp-tarieven in de cultuursector, door bezuinigingen, en gedwongen zzp-schap, heeft niet iedereen de buffer die bij een gezonde eenmanszaak zou moeten horen.
Soms zullen collega’s niet in de voorwaarden voor BBZ/TOZO passen en daardoor tussen wal en schip vallen. Velen hebben een ‘mix’ aan klussen: dirigeren van meerdere orkesten, schrijven van arrangementen, individuele instrumentale lessen geven etc. Sommigen ook gecombineerd met een parttime baan als muziekdocent in het onderwijs. Maar velen combineren het instructeurschap ook met een andere baan buiten de muziek. Voor de collega dirigenten en instructeurs: kijk voor laatste nieuws regelmatig op : https://www.zzp-nederland.nl/corona
Soms kunnen muziekprofessionals een beroep doen op de TOGS, een éénmalige gift van € 4.000,- die bedoeld is voor kleine ondernemingen en ZZP-ers om een eerste klap op te vangen dan wel e.e.a. te overbruggen om de ‘onderneming’ draaiende te houden. Deze eenmalige gift van € 4.000,- lijkt voor onze achterban echter moeilijk bereikbaar, bijvoorbeeld doordat de onderneming niet op het huisadres gevestigd mag zijn.
Ook mogen ZZP-ers overleggen met de belastinginspecteur om BTW en andere belastingen gedurende een aantal maanden niet te betalen. Let op, dit is een opschorting en géén afstel.
Naast deze drie instrumenten zijn er ook nog de ondernemers- en loon gerelateerde maatregelen (NOW), maar daar kan alleen iets van verwachten worden als de staff ergens in loondienst is.
Voor verenigingen zijn er overigens ook nog twee opties:
Zij kunnen – mits ingeschreven bij de Kamer van Koophandel – in aanmerking komen voor een éénmalige gift van € 4.000,- mits zij aannemelijk kunnen maken in de periode 15 maart – 15 juni een inkomstenderving zullen hebben én doorlopende kosten. Voor de SMP sector met een behoorlijk verlies aan betaalde optredens zou dit zo maar het geval kunnen zijn. Zie de site van de KNMO.
· In een brief die culturele koepels aan de VNG en aan gemeenten hebben gestuurd wordt aangedrongen dat verenigingen bijvoorbeeld de komende maanden geen huur voor hun locaties hoeven te betalen, c.q. de huur wordt uitgesteld. Ook een andere brief van OCW vermeldt dat de minister andere overheden hierom zal verzoeken. Maar provincies en gemeenten hebben uiteraard hun eigen agenda. Ook hier: zie de site van de KNMO.
Sommige zaken lopen door ? Tips en Trucs gevraagd.
Ondanks dat de repetities, optredens en concerten stil liggen, gebeuren er ook bijzondere dingen om met name individuele muzieklessen en soms ook ‘online repetities’ door te laten gaan. Wij zijn – samen met de KNMO – zeer benieuwd of u elkaar daarin goede tips kunt meegeven. Op dit moment worden deze praktijken geïnventariseerd om die via diverse media te delen. Heb je een mooi idee ? stuur dan een berichtje, foto, filmpjes etc. van uw praktijk. Dat mag naar administratie@bvodi.nl maar ook rechtstreeks naar KNMO: secretaris@KNMO.nl. U inspireert er vast een collega mee !
Ook in de ‘korenwereld’ wordt getracht om op innovatieve wijzen te blijven repeteren. Voor enkele voorbeelden, kijk dan op facebook naar o.a.. :
– Dirigenten platform Nederland
– Tips & Tricks
Misschien is deze ‘lege’ periode ook een mooi moment om dat ene arrangement af te maken of alle proef-Cd’s en Websites af te luisteren voor ideeën voor het nieuwe repertoire. In verschillende media circuleren oproepen voor ‘Webinars’ of ‘digitale workshops’. Op social media zie ik collega-instructieteams digitaal vergaderen over seizoen 2020 en WMC seizoen 2021 (of wordt het 2022 ?)
Instructeur en toch of nog geen lid van de BvOI ?
Voor onze leden geven wij op het besloten deel van onze website en via onze nieuwsbrieven telkens nieuwe update’s van de situatie. Waar de KNMO dat doet dat vanuit verenigingsperspectief, doet de BvOI dat vanuit het perspectief van de dirigenten, instructeurs en muziekdocenten.
Ik realiseer mij dat slechts een klein deel van de professionals in de SMP sector BvOI lid is, anders dan in de HAFABRA wereld. Zeker de nieuwere generatie dirigenten en instructeurs, en ook die met een ‘praktijk opleiding’ in plaats van een conservatorium studie, zijn vaak niet aangesloten. Deels ook door het feit dat de ‘instructeur opleiding’ al een aantal jaren niet meer actief gegeven wordt. Overigens goed nieuws dat in 2021 een geheel herziene vakopleiding van start zal gaan.
Toch wil ik ook deze vakgenoten aanspreken en via bovenstaande informatie betrekken bij de ontwikkelingen die onze sector nu raken. Op het verzoek van Korpsmuziek ga ik dan ook uitgebreid in. Misschien is dit ook het moment om je wél aan te sluiten bij de vakvereniging die de collega’s verbindt en voor hun positie opkomt. Er is sinds dit jaar zelfs een voordelige combinatie met lidmaatschap van ZZP Nederland mogelijk. Gezien de volkomen onverwachte ontwikkelingen is dit misschien voor de beroepspraktijk wel een heel welkome aanvulling: (juridische) adviezen op maat, actuele info over ondernemerschap, en via hen specifieke collectieve verzekeringsmogelijkheden.
Tot slot, dit zijn bijzondere tijden, die we ook als BvOI nog nooit hebben meegemaakt. We proberen in deze situatie het beleid goed te volgen en werken met een klein bestuur voor een heel specifieke achterban. Reacties en tips zijn daarom altijd welkom. Laat wat van u horen.
Blijf vooral ook gezond, zodat we snel weer door kunnen met ons mooie werk. Het is momenteel een soort ’pas markeren’ en geen ‘halthouden’, en wachten we op het teken om weer door te gaan.